«سیاه‌مشق» بیانگر قدمت تایپوگرافی در ایران است
اسدالله چهره‌پرداز از اساتید پیشکسوت هنر گرافیک گفت: تایپوگرافی عبارتی غربی است اما اگر سیاه‌مشق‌های خوشنویسان را نگاه کنیم، دقیقاً مانند تایپوگرافی است. حتی سردر بناهای مذهبی و حاشیه آن که با خط ثلث نوشته شده هم تایپوگرافی است.
اسدالله چهره‌پرداز از اساتید گرافیک دانشگاه در تعریف تایپوگرافی که با استقبال روزافزونی در دهه‌های اخیر مواجه شده است، اظهار داشت: تایپوگرافی یک سبکی از طراحی است که ابزار آن را حروف و کلمات تشکیل می‌دهد. وظیفه اصلی نوشتار، اطلاع‌رسانی است اما وقتی از نوشتار غیر از اطلاع‌رسانی، ایجاد فضای زیبا و شکل‌سازی را هم انتظار داریم، آن وقت است که تایپوگرافی می‌شود.
وی افزود: یکی دیگر از تعاریف تایپوگرافی این است که مثلاً پوستری را می‌بینیم که ساختار کلان آن نوشتار است و نهایتاً 20 درصد آن تصویر است، مثل کارهای آقای رضا عابدینی که با حروف فارسی - بدون تقلید از غربی‌ها - فضاسازی کرده است.
چهره‌پرداز در پاسخ به این پرسش که استاندارد شناسایی تایپوگرافی چیست و آیا جدا کردن حروف از یکدیگر هم می‌تواند تایپوگرافی باشد، گفت: بله، اگر طراح کارش را درست انجام داده باشد، می‌تواند تایپوگرافی باشد. مثلاً آقای «هرب لوبالین» در طراحی نشانه مجله «مادر و بچه» کلمه بچه (Child) را در حرف اُ مادر (Mother) نوشته و باردار بودن مادر را تداعی کرده است:
این مدرس دانشگاه درباره پیشینه تایپوگرافی در ایران گفت: تایپوگرافی عبارتی غربی است اما اگر سیاه‌مشق‌های خوشنویسان را نگاه کنیم دقیقاً مانند تایپوگرافی است. تایپوگرافی انواع و اقسام دارد، مثلاً برخی تایپوگرافی‌ها خوانا و دارای روایت مشخص است. اما تایپوگرافی‌هایی هم هستند که حروف نقش تصویری به خودشان می‌گیرند مانند سیاه‌مشق‌ها.
وی افزود: سیاه مشق‌هایی که خوشنویس‌ها در قدیم کار می‌کردند شاید صرفاً برای زیبایی نبود، ممکن است به دلیل محدود بودن کاغذ و برای استفاده حداکثری از فضا پدید آمد و ناخواسته فرم زیبایی را تشکیل داد؛ یعنی مخاطب مفهوم و روایتی را دریافت نمی‌کند و صرفاً فضا و ترکیب‌بندی زیبایی را مشاهده می‌کند:
چهره‌پرداز ادامه داد: البته غیر از سیاه مشق، در طول تاریخ هنرمان می‌بینیم که با نوشتار کارهای زیبایی انجام شده است، مثلاً سردر بناهای مذهبی و حاشیه آن که با خط ثلث نوشته شده هم تایپوگرافی است.
وی افزود: در این صورت تایپوگرافی فقط برای غربی‌ها نیست و از قدیم‌الایام بوده، فقط اسمش چیز دیگری بوده است. منتها گرافیک با روش و شکل امروزی را خارجی‌ها زودتر از ما شروع کردند چه در تبلیغات فرهنگی، چه در تبلیغات تجاری و قاعدتاً بیشتر هم پیشرفت کردند. اما در حال حاضر سطح گرافیک ما خیلی خوب است.
این استاد پیشکسوت گرافیک در توصیه به هنرجویانی که قصد ورود به مقوله تایپوگرافی را دارند، خاطرنشان کرد: کسانی که از منبع استفاده می‌کنند مشق نظری می‌کنند، یعنی کتاب می‌خوانند، منابع اینترنتی را مرور می‌کنند، از نمایشگاه‌ها دیدن می‌کنند. اما کامل‌تر و دقیق‌تر این است که در کنار این منابع، از استاد هم بهره ببرند تا بتوانند کار را اصولی یاد بگیرند.
