مروری بر آثار نقاشی یان وان آیک
یان وان آیک (به فلاندری: Jan van Eyck) یا یوهانس دی آیک، نقاش فلاندری، یکی از بهترین نقاشان سدهٔ ۱۵ میلادی در اروپای شمالی بود.
برداشت اشتباهی در قرن ۱۶ وجود داشت که یان وان ایک را مبدع رنگ روغن معرفی می‌کرد، در صورتی که رنگ روغن به عنوان تکنیکی برای مجسمه‌های چوبی و اشیا دیگر از خیلی قبل تر وجود داشته و تئوفلیس به‌طور آشکار دستور نقاشی‌های پایه روغنی را در رساله اش در ۱۱۲۵ ارائه می‌دهد.
البته این حقیقت دارد که برادران وان آیک جزء اولین نقاشان هلند آغازین بودند که از رنگ روغن در صفحات چوبی نقاشی استفاده می‌کردند؛ و همچنین به جلوه‌های چشمگیر جدیدی برای لعاب دادن، تکنیک خیس روی خیس و تکنیک‌های دیگر دست یافتند؛ بنابراین به دلیل تسلط بر این تکنیک، به‌طور سنتی لقب پدر نقاشی با رنگ روغن را به او می‌دهند.
یان وان آیک اغلب به عنوان برادر و هم طراز هوبرت وان آیک شناخته می‌شود. با این تصور که هر دوی آن‌ها از شهر مزک واقع در بلژیک به دنیا آمده‌اند. البته نام دیگری که در این میان به عنوان مبدع رنگ‌های بیس روغنی از او یاد می‌شود استاد شهر فلمال هنرمند برجستهٔ سرزمین فلاندر، است که در سدهٔ پانزدهم میلادی با ابداع رنگ روغن فصلی نو در تجسم عمیق در فضا و پیوستگی سایه روشن‌ها در نقاشی گشود.
یان ون آیک علاوه بر آثارش در دادگاه نقاشی‌هایی برای مشتری‌های خصوصی تهیه می‌کرد. برجسته‌ترین آن‌ها ستایش بره است که برای یودوک ویت و همسرش الیزابت بورلوت نقاشی شده‌است. نقاشی این اثر حدوداً قبل از ۱۴۲۶ شروع شده و حداقل تا حدود ۱۴۳۱ کامل شده، این تصویر چند تخته‌ای پیروزی نهایی واقعیت در شمال را بازنمایی می‌کند که با آثار عظیم رنسانس اولیه در ایتالیا متمایز بوده‌است. این اثر در مکان اصلیش در کلیسای سنت باوو در گنت بلژیک نگهداری می‌شود. قاب تزیینی محجرمذبح گنت، مراسم بشارت تولد مسیح و پیکره‌های هیجان زدهٔ قدیس یحیی تعمید دهنده و قدیس یحیی انجیل‌نویس را نشان می‌دهد. صنعت رنگ آمیزی بی مانند یان وان آیک در تابلوی مریم عذرا با کشیش وان در پال که در سال ۱۴۳۶ آفریده شد، آشکارا دیده می‌شود. انتشار رنگ درخشان، دقیقاً مهر شده‌است تا شکل‌ها با تمام جزئیاتشان آشکارا از یکدیگر قابل تشخیص باشند.
پرترهٔ آرنولفینی
اثر پرترهٔ آرنولفینی مربوط به جیووانی دی نیکولا آرنولفینی و همسرش است، گرچه به عنوان سند ازدواجشان تلقی نمی‌شود. برعکس آنچه اغلب پنداشته می‌شود، همسر او باردار نیست بلکه دامن پیراهنش را به نشانهٔ مد آن زمان بالا گرفته.
آرنولفینی عضوی از یک خانوادهٔ تاجر اهل لوکای بروژ بود. زوج در فضای داخلی مجهزی نشان داده شده‌اند. وان آیک با امضایی آراسته نوشته «یان وان آیک این جا بود ۱۴۳۴». تشابه به گرافیتی مدرن در اینجا تصادفی نیست. وان آیک اغلب آثارش را با شوخ‌طبعی امضا می‌کرد. آینه دو فیگور را در چارچوب در منعکس می‌کند. امکان دارد یکی از آن‌ها خود وان آیک باشد. آرنولفینی دست راستش را شاید به نشانهٔ سلام کردن به طرف آن‌ها بلند کرده.
در این تابلو خبری از قدیسان نیست ولی فضای معنویت بر صحنه حاکم است. تقریباً هر شیئی که در تابلو مجسم شده، به گونه‌ای، نمادی از تقدس ازدواج است.
وان آیک شدیداً به تأثیرات نور علاقه داشت و رنگ روغن اجازهٔ ظریف تصویر کردن را به او می‌داد.
ستایش بره
در مرکز تصویر گوسفندی وجوددارد که توسط ۱۴ فرشته احاطه شده‌است و در جلو آن‌ها آبی که منشأ حیات است به رودخانه کوچکی می‌ریزد. از سمت بالا کبوتری در حال تقدیس «بره» است که در واقع همان روح القدس می‌باشد. به‌طور کلی ۴ گروه از مردمان در چهارگوشه تصویر جمع شده‌اند. در گوشه پایین سمت چپ فیلسوف‌ها و نویسنده‌های کافر قبل از مسیح و نیز پیامبران یهودی هستند که البته در بین ۴ گروه فقط بعضی از افراد این گروه زانو زده‌اند در حالی که کتاب مقدس را در دست گرفته‌اند. از جزئیات لباس‌های این گروه می‌توان فهمید که از قسمت‌های مختلف دنیا آمده‌اند.
در گوشه پایین سمت راست پرهیزکاران مسیحی هستند که در پیشاپیش آن‌ها پاپ ایستاده است. در بالا هر دو سمت تصویر شهدای مسیحیت دیده می‌شود با این تفاوت که مردان در سمت چپ تابلو و زنان در سمت راست تابلو هستند. مردان مشخصا با لباس‌های مقدس ترسیم شده‌اند و زنان با شاخه‌ای از نخل خرما که نشانهٔ شهادت است ترسیم شده‌اند.
نمادپردازی نیز همانند رنگ، در سراسر تابلو گسترده و مهار شده‌است، و این لار نیز دور کامل حکایت هبوط و نجات آدم را مجسم می‌سازد. دسته تای تخت مریم عذرا و سرستون‌های روایتی شبه ستون‌های پشت او اشاره‌ای به پیش‌بینی بازگشت مسیح در عهد عتیق هستند.
به‌طور خلاصه در مورد جزئیات قاب دور نقاشی اصلی باید بگوییم در بالا و وسط عیسی را که همانند پادشاهان نشسته است و در کنار او یحیی تعمید دهنده و مریم باکره دیده می‌شود. پس از آن فرشته‌هایی در حال نواختن موسیقی دیده می‌شوند و سپس آدم و حوا به صورت برهنه دیده می‌شوند درحالی که حوا سیب معروف خود را به دست گرفته‌است.
بشارت
همچنان که به تابلوی بشارت نگاه می‌کنیم از تلألو ملایم نور آگاه می‌شویم که هر چه را دربردارد نورانی می‌کند. از پوشش فوقانی بام گرفته تا پرتو درخشان جواهر فرشته. این حضور درخشان جدا از درخشندگیش نوری معنوی هم هست که جانشین خداییست که هر آنچه را آفریده دوست می‌دارد.
سمبولیسم حتی عمیق‌تر هم می‌شود: قسمت فوقانی کلیسا تاریک است و تک پنجره خدا را به تصویر می‌کشد اما در پایین ۳ پنجرهٔ روشن که ما را به یاد تثلیث می‌اندازد وجود دارد و این که چگونه مسیح نور جهان است. این نور مقدس از همه جا می‌تابد.
تعدادی از آثار یان وان آیک را مشاهده میکنید
